Dzisiaj chciałbym opowiedzieć Państwu historię oleju palmowego. Jego historia nie jest tak prosta, jak się ją często przedstawia. Globalny popyt na oleje roślinne wzrósł gwałtownie w ciągu ostatnich 50 lat. Będąc najbardziej produktywną rośliną oleistą, palma zajęła dużą część tej produkcji. Miało to negatywny wpływ na środowisko, szczególnie w Indonezji i Malezji. Z drugiej jednak strony, dzięki nawet 20-krotnie większej wydajności prawdopodobnie uniknęliśmy problemów środowiskowych w wielu innych miejscach. Poniżej chciałbym przedstawić kilka statystyk.
- Od 1980 roku ilość ziemi, którą świat wykorzystuje do uprawy palmy wzrosła ponad czterokrotnie, z 4 milionów do 19 milionów hektarów w 2018 roku.
- 19 milionów hektarów może wydawać się dużą ilością ziemi. Powinniśmy to jednak rozważyć w kontekście wszystkich gruntów wykorzystywanych do uprawy roślin oleistych. Świat przeznacza ponad 300 milionów hektarów na produkcję roślin oleistych, z czego olej palmowy stanowi raptem 6% tej powierzchni. Jest o tyle istotne, że z wspomniane 6% powierzchni wytwarza 36% globalnego zapotrzebowania na oleje roślinne.
- Jak bardzo więc ekspansja oleju palmowego rzeczywiście odbyła się kosztem lasów? Skupmy się na dwóch kluczowych krajach napędzających produkcję: Indonezji i Malezji. Palma olejowa jest gatunkiem rośliny tropikalnej. Dobrze rozwija się przy dużych opadach, odpowiednim nasłonecznieniu i wilgotnych warunkach. Jeżeli przyjrzymy się liczbom, to średnio ok. 20% rocznej deforestacji przypada na palmy olejowe, więc niekoniecznie jest to tak dużo.
- Procesy deforestacji odpowiadają (w zależności od badania) za 0,2-2% globalnej utraty lasów.
Piszę o tym, ponieważ olej palmowy jest często demonizowany (pomijam tutaj aspekty fizykochemiczne i zdrowotne). Należy jednak spojrzeć na drugą stronę medalu – dzięki bardzo dużej wydajności relatywnie niewielka powierzchnia jest w stanie pokryć 1/3 globalnego zapotrzebowania na oleje roślinne. Gdybyśmy mieli pozyskiwać oleje z innych roślin to powierzchnia upraw musiałaby znacząco wzrosnąć (co widać na rysunkach). Nie oznacza to, że wycinanie bogatych bioróżnorodnie lasów jest praktyką dobrą – dlatego też ważne jest odpowiedzialne działanie w tym obszarze.
