Z przykrością obserwuję na przestrzeni ostatnich miesięcy i lat, że przestępstwa względem środowiska często nie spotykają się z żadnymi konsekwencjami (patrz: Odra), a wręcz są po jakimś czasie wyciszone i zapomniane. A gdyby tak to się zmieniło? 29 marca komisja prawna Parlamentu Europejskiego uczyniła znaczący krok w kierunku wzmocnienia ochrony środowiska. Komisja jednogłośnie przegłosowała dodanie ekocydu (inaczej: ekobójstwo, czyli całkowite zniszczenie środowiska naturalnego na danym obszarze) do kodeksu karnego wraz ze zwiększeniem kar za tego typu działalność. Kwestia ekocydu budzi duże zainteresowanie od czasu zatonięcia tankowca Erika u wybrzeży Bretanii w 1999 roku.
W grudniu 2021 roku Komisja Europejska przedstawiła wniosek dotyczący aktualizacji istniejącej dyrektywy w sprawie przestępstw przeciwko środowisku. Wniosek ten zawierał jednak tylko krótką wzmiankę o ekocydzie, zaniedbując włączenie czegokolwiek do części operacyjnej. Z drugiej strony, tekst Parlamentu zawiera definicję prawną ekocydu w wykazie przestępstw z jasno określonymi terminami.
Jakie mogą by postacie ekobójstwa?
- Zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby przez przemysł, rolnictwo i transport;
- Wylesianie i niszczenie lasów;
- Zmiany klimatu spowodowane emisją gazów cieplarnianych;
- Nadmierna eksploatacja zasobów naturalnych;
- Wprowadzanie do środowiska substancji szkodliwych dla organizmów żywych.
Skutki ekocydu są bardzo poważne i wpływają na środowisko naturalne oraz na zdrowie ludzi i zwierząt. Do najważniejszych skutków ekocydu należą:
- Zmiany klimatu, w tym globalne ocieplenie;
- Zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby;
- Wymieranie gatunków zwierząt i roślin;
- Zmniejszenie bioróżnorodności;
- Zmiany w krajobrazie i degradacja środowiska naturalnego.
Jeśli ambitny tekst Parlamentu zostanie utrzymany podczas negocjacji z krajami UE i Komisją, wszystkie państwa członkowskie będą musiały uznać ekocyd w swoim prawie krajowym. Projekt Parlamentu stanowi, że „każde zachowanie powodujące poważne i albo powszechne, albo długotrwałe lub nieodwracalne szkody jest traktowane jako przestępstwo szczególnej wagi i jako takie karane.” Dodanie ekobójstwa do prawa UE będzie poparte sankcjami, takimi jak grzywna lub kara więzienia. Ukarana może zostać zarówno firma jak i osoba winna przestępstw przeciwko środowisku. To posunięcie jest ważnym krokiem w kierunku rozwiązania problemu przestępstw przeciwko środowisku i ochrony planety dla przyszłych pokoleń.
Czy to nie najwyższy czas? A może jest już na to zbyt późno?
